Hội chứng Zollinger-ellison? Giải đáp tất tật từ a - z

Thẩm định bởi:

Chuyên gia Nguyễn Thị Oanh

Chuyên khoa: Dược lâm sàng, Dược lý, Dược liệu và Bào chế

Hội chứng Zollinger-ellison có lẽ khá lạ lẫm với mọi người bởi đây là tình trạng hiếm gặp nhưng bệnh lý này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với hệ tiêu hóa. Để hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị bệnh, hãy theo dõi ngay bài viết dưới đây nhé. 

hội chứng zollinger-ellison là gì
Tìm hiểu về nguyên nhân triệu chứng và cách điều trị

Hội chứng Zollinger-Ellison là gì?

Hội chứng Zollinger-Ellison (ZES) là một tình trạng rất hiếm gặp nhưng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa. Hội chứng này là kết quả của một khối u có tên gọi là gastrinoma, được phát triển ở tuyến tụy và/hoặc tá tràng (phần trên của ruột non). Gastrinomas sản xuất một lượng lớn hormone gastrin, đây là tác nhân kích thích tăng tiết axit dạ dày. Quá nhiều gastrin dẫn đến dư thừa axit dạ dày, hậu quả là gây viêm loét niêm mạc đường tiêu hóa, viêm loét dạ dày tá tràng. 

Có hơn 60% bệnh nhân khi mắc phải căn bệnh này đều đối mặt với những khối u ác tính, đôi khi chúng còn di căn sang bộ phận khác. Khối u nguyên phát thường nằm ở tá tràng, tuyến tụy và các hạch bạch huyết ở bụng. Ngoài ra còn có thể nằm ở các vị trí khác như tim, buồng trứng, túi mật, gan và thận. ZES còn được gọi là hội chứng khối u gây loét tuyến tụy.
hội chứng zollinger-ellison
Hội chứng ZES gây viêm loét dạ dày – tá tràng nghiêm trọng

Hội chứng ZES ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Hầu hết những người mắc hội chứng ZES đều gặp biến chứng liên quan đến việc tiết quá nhiều axit dạ dày. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm tiêu chảy và trào ngược axit. Hầu hết mọi người (90%) sẽ bị loét dạ dày và ruột, triệu chứng sẽ rất là nghiêm trọng. Nó có thể gây chảy máu đường tiêu hóa và sẹo ở đường tiêu hóa (GI). Mô sẹo còn có thể gây tắc nghẽn ống tiêu hóa nữa. Ngoài ra, khoảng một nửa người bệnh có khối u gastrin sẽ trở thành ung thư (ác tính). Các khối u ác tính có khả năng di căn hoặc lan rộng.

Những ai có nguy cơ mắc hội chứng Zollinger-Ellison?

ZES xảy ra ở khoảng 0,1-1% số bệnh nhân bị loét tá tràng. Tần suất xuất hiện của nó được báo cáo là gần giống với u insulin, loại u nội tiết tuyến tụy hoạt động phổ biến nhất.

Tuổi trung bình khởi phát ZES là 43 tuổi. Đặc biệt người bệnh có nhiều khả năng mắc phải hơn nếu có thành viên trong gia đình mắc bệnh đa u tuyến nội tiết (MEN) loại 1. Khoảng 25% số người mắc hội chứng này đều từng bị chứng rối loạn di truyền MEN hiếm gặp này, và gây ra các khối u ở nhiều tuyến khác nhau trong toàn bộ hệ thống nội tiết.

Triệu chứng điển hình của hội chứng Zollinger-Ellison

Các triệu chứng của ZES thường là là thứ phát do tăng gastrin máu, gây phì đại niêm mạc dạ dày, dẫn đến tăng số lượng tế bào thành và tăng sản lượng axit tối đa. Một lượng lớn axit được sản xuất dẫn đến loét niêm mạc đường tiêu hóa, tiêu chảy và kém hấp thu. Những triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm:

  • Đau bụng là triệu chứng phổ biến nhất gặp ở 75% bệnh nhân. Thông thường, sẽ xuất hiện những cơn đau ở vùng bụng trên và giống với bệnh loét dạ dày tá tràng.
  • Trong số bệnh nhân bị ZES, 73% bị tiêu chảy; đây cũng là triệu chứng phổ biến nhất ở những bệnh nhân mắc nhiều bệnh nội tiết tân sinh loại 1 (MEN). 
  • Ợ nóng là triệu chứng phổ biến thứ ba và triệu chứng này giống với bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
  • Các triệu chứng khác bao gồm buồn nôn, nôn, xuất huyết tiêu hóa và sụt cân. Xuất huyết tiêu hóa thường xuyên là do loét tá tràng và là triệu chứng xuất hiện ở 25% bệnh nhân.
hội chứng zollinger ellison là bệnh gì
Ợ nóng, ợ hơi là một trong những triệu chứng của hội chứng ZES

Nguyên nhân gây ra hội chứng Zollinger-Ellison?

Các chuyên gia hầu như vẫn chưa chắc chắn về nguyên nhân gây ra ZES. Tuy nhiên các bác sĩ đã xác định rõ được bản chất của các khối u và cơ chế gây nên bệnh. Khối u gastrin ở tuyến tụy hoặc tá tràng thường sẽ kích thích các tế bào tiết ra một lượng gastrin khá lớn và gây các biến chứng viêm loét dạ dày. Ngoài ra, trong 25% trường hợp, nó liên quan tới tình trạng di truyền gây ra đa u nội tiết loại 1.

Các lựa chọn điều trị là gì?

Mục tiêu điều trị cho bệnh nhân mắc hội chứng ZES là kiểm soát tình trạng tăng tiết axit dạ dày và phẫu thuật cắt bỏ khối u. Sau khi kiểm soát được triệu chứng, cần thực hiện các nghiên cứu hình ảnh để xác định vị trí khối u và làm rõ mức độ lan rộng của khối u.

Điều trị bằng thuốc

Nếu bệnh nhân bị bệnh nặng, có thể kiểm soát ngay tình trạng tăng tiết axit dạ dày bằng thuốc ức chế bơm proton tiêm tĩnh mạch. Những loại thuốc này ngăn chặn phản ứng dây chuyền hóa học được gọi là “bơm proton” xảy ra trong niêm mạc dạ dày. Giảm axit sẽ làm các vết loét và các mô bị ăn mòn trong dạ dày, tá tràng và thực quản được lành lại. Nó cũng làm giảm các triệu chứng như đau dạ dày và tiêu chảy. 

Thuốc ức chế bơm proton được lựa chọn trong điều trị ZES bao gồm:

  • Omeprazole (Prilosec): Giảm tiết acid dạ dày bằng cách ức chế bơm H + /K + ATP của tế bào thành. 
  • Lansoprazole (Prevacid)
  • Pantoprazole (Protonix)
  • Esomeprazole magie (Nexium): Đồng phân S của omeprazol được sử dụng cho bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
  • Rabeprazole natri (Aciphex): Để điều trị ngắn hạn (4-8 tuần) và giảm triệu chứng GERD ăn mòn hoặc loét. 

Một số tác dụng phụ có thể gặp phải khi sử dụng thuốc trên bao gồm nhức đầu, khó tiêu, tiêu chảy, buồn nôn, ngứa,…

điều trị hội chứng zollinger-ellison
Thuốc ức chế bơm proton được chỉ đinh nhiều trong điều trị ZES

Thực hiện phẫu thuật

Phẫu thuật cắt bỏ khối u tiết gastrin để ngăn chúng phát triển và lan rộng là phương pháp điều trị triệt để và hiệu quả. Nhất là đối với những bệnh nhân mắc bệnh di căn, hóa trị, interferon và octreotide. Khi các khối u nhân lên và lan rộng, chúng thường di chuyển đến các hạch bạch huyết và gan trước tiên. Điều này có thể có nghĩa là sẽ phải loại bỏ các hạch bạch huyết hoặc một phần gan.

Sau quá trình phẫu thuật, các khối u nên được tiến hành kiểm tra sinh khiết giải phẫu để làm rõ đây là khối u ác tính hay lành tính. Trong trường hợp là khối u ác tính, việc phẫu thuật cắt bỏ cần được tiến hành mở rộng hơn và kết hợp với các phương pháp như hóa trị và xạ trị.

Bình vị Thái Minh – Giải pháp ngăn ngừa viêm loét dạ dày hiệu quả

Ngoài phương pháp điều trị bằng thuốc, người bệnh nên kết hợp uống thực phẩm bảo vệ sức khỏe để quá trình phục hồi bệnh được tiến triển nhanh chóng hơn. Bình Vị Thái Minh là sản phẩm được rất người tin dùng bởi 4 cơ chế tác động tích cực cho người bị viêm loét dạ dày, giảm tăng tiết axit. Thứ nhất phải kể đến khả năng trung hòa và giảm tiết axit dịch vị nhằm ngăn ngừa các vết loét nặng hơn. Đồng thời Bình Vị Thái Mình còn có khả năng hỗ trợ bảo vệ, làm lành các vết loét ở niêm mạch dạ dày, giúp các tế bào đã bị tổn thương không phải chịu cảnh bào mòn của axit nữa. Ngoài ra sản phẩm còn làm giảm các triệu chứng ợ nóng, ợ hơi và khó tiêu nữa.

hội chứng zollinger-ellison có nguy hiểm không
Bình vị Thái Minh giúp làm giảm tăng tiết acid hiệu quả

Hội chứng Zollinger-Ellison có nguy hiểm không?

ZES là tình trạng hiếm gặp, đồng thời các triệu chứng không quá điển hình nên đôi khi sẽ khiến người bệnh bị chậm trễ trong quá trình điều trị. Đặc biệt khi các khối u hình thành là ác tính thì thật sự hiện nay giới y học chưa có biện pháp kiểm soát kịp thời, nên chúng có thể lan ra tới gan, hạch bạch huyết và tuyến tụy. Đồng thời lúc này người bệnh cũng sẽ gặp phải các biến chứng như:
  • Xuất huyết tiêu hóa được biểu hiện như có máu trong chất nôn hoặc trong phân của người bệnh.
  • Các triệu chứng thiếu máu do mất máu khiến da nhợt nhạt, suy nhược và mệt mỏi.
  • Viêm thực quản do trào ngược axit gây kích ứng thực quản.
  • Chán ăn, buồn nôn, nôn và sụt cân.

Hy vọng qua bài viết này sẽ giúp người đọc hiểu rõ hơn về hội chứng Zollinger- Ellison là bệnh gì cũng như các dấu hiệu nhận biết của bệnh để kịp thời điều trị. Khi cơ thể xuất hiện các triệu chứng được nêu ra ở trên, người bệnh không được chủ quan mà phải tới cơ sở y tế ngay để được bác sĩ kiểm tra cẩn thận.

 

 
Cập nhật lúc: 18/01/2024
Loading...